Γράφει ο Κωνσταντίνος Μαντσόπουλος, M.D., M.Sc, PhD, ΩΡΛ, Χειρουργός Κεφαλής & Τραχήλου, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης
Καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας, Χειρουργικής κεφαλής και τραχήλου Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Έρλανγκεν-Νυρεμβέργης
Πρόεδρος της Εταιρείας σιελογόνων αδένων, θυρεοειδούς και παραθυρεοειδών αδένων της Γερμανικής Εταιρείας Ωτορινολαρυγγολογίας, χειρουργικής κεφαλής και τραχήλου
Πιστοποιημένος εκπαιδευτής υπερηχογραφίας κεφαλής και τραχήλου
Υποειδικότητες: Πλαστική Χειρουργική προσώπου, Φαρμακευτική ογκολογία κεφαλής και τραχήλου
Ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου είναι ο έκτος πιο συχνός καρκίνος με περισσότερες από 500.000 περιπτώσεις ετησίως σε όλο τον κόσμο. Εκτός από τους κύριους παράγοντες κινδύνου, το κάπνισμα και το αλκοόλ, ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα δείχνει τα τελευταία χρόνια αυξημένη συσχέτιση με τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Ενώ ο ογκογονικός ρόλος της λοίμωξης με ιούς HPV στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι γνωστός ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, η καρκινική δράση των ιών αυτών στην περιοχή κεφαλής και τραχήλου αποτελεί αντικείμενο επισταμένης μελέτης μόλις από τα τέλη της δεκαετίας του 2000. Σχετικές μελέτες καταδεικνύουν ότι η νέα αυτή μορφή καρκίνου συνιστά μία εντελώς ξεχωριστή οντότητα όσον αφορά την κλινική εικόνα, τα χαρακτηριστικά της βιολογικής συμπεριφοράς, την ανταπόκριση στη θεραπεία και την πρόγνωση των ασθενών.
Ασθενείς νεότερης ηλικίας χωρίς ιστορικό καπνίσματος ή ιδιαίτερη σχέση με την κατανάλωση αλκοόλ καταφεύγουν στις περισσότερες των περιπτώσεων αυτών στον ΩΡΛ-ιατρό εξαιτίας μίας κυστικής διόγκωσης στον τράχηλο ή λόγω ήπιου πόνου στην κατάποση που επιμένει παρά τη χρήση κοινών αναλγητικών. Η κοινή ωτορινολαρυγγολογική εξέταση καταδεικνύει το ογκολογικό πρόβλημα κι ανοίγει τον δρόμο για την πραγματοποίηση περαιτέρω διαγνωστικών δοκιμασιών (ενδοσκόπηση του ανώτερου πεπτικού κι αναπνευστικού συστήματος με λήψη βιοψίας, υπερηχογραφία τραχήλου, αξονική τομογραφία τραχήλου και θώρακα), οι οποίες ορίζουν με σαφήνεια τη φύση και την έκταση τη νόσου. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι σε αρκετές περιπτώσεις ο πρωτοπαθής όγκος στον στοματοφάρυγγα είναι εξαιρετικά μικρού μεγέθους ώστε να μην προκαλεί συμπτώματα, παραχωρώντας την πρωτοκαθεδρία της κλινικής εικόνας σε μεγάλες, συνήθως κυστικής φύσεως, μεταστάσεις στον τράχηλο!
Τα καλά νέα: Καθώς ο καρκίνος διαγιγνώσκεται συνήθως σε αρχικό στάδιο κι οι ασθενείς είναι νεότερης ηλικίας και σε καλή γενική κατάσταση, η ογκολογικά επαρκής χειρουργική θεραπεία (διαστοματική εκτομή του όγκου στον φαρυγγα σε συνδυασμό με αφαίρεση των λεμφαδένων του τραχήλου) ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με ακτινο(χημειο)θεραπεία υπόχεται υψηλότατα ποσοστά ίασης και μία αξιόλογη μεταθεραπευτική ποιότητα ζωής των ασθενών. Σε πιο προχωρημένα στάδια, η επαρκούς δοσολογίας ακτινο(χημειο)θεραπεία εγγυάται μία εξαιρετική πρόγνωση της νόσου. Η ογκολογικά επαρκής αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών προϋποθέτει ιατρική εμπειρία και την υποδομή ενός άρτια οργανωμένου κι εξοπλισμένου Κέντρου, όπως το Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η ευνοϊκή δε βιολογική συμπεριφορά αυτής της νόσου δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για νέα θεραπευτικά πρωτόκολλα στοχευμένης θεραπείας όπως επίσης κι αποκλιμάκωσης („de-escalation“) της θεραπείας στο μέλλον.
Καθώς όμως, σύμφωνα με τον Ιπποκράτη, η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία, αξίζει να αναφερθεί η δυνατότητα ελαχιστοποίησης του κινδύνου νόσησης από την πάθηση αυτή μέσω του προληπτικού εμβολιασμού με το πολυδύναμό εμβόλιο εναντίον 9 υποτύπων των ιών HPV. Η μαζική εφαρμογή του εμβολιασμού κοριτσιών και αγοριών από την ηλικία των 9 ετών και σε κάθε περίπτωση των εφήβων πριν την έναρξη της σεξουαλικής ζωής δημιουργεί βάσιμες ελπίδες για περιορισμό της συχνότητας αυτής της νόσου όπως κι άλλων με τους ιούς HPV σχετιζόμενων μορφών καρκίνου στο μέλλον!
