Το βατράχιο (ranula) είναι μια σχετικά ασυνήθης κλινική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μία ημιδιαφανή κυστική διόγκωση στο έδαφος του στόματος, η οποία εμφανίζεται λόγω συσσώρευσης εξαγγειωμένης βλέννας από τον σύστοιχο υπογλώσσιο σιελογόνο αδένα. Πρόκειται δηλαδή για “βλεννοκήλες εξαγγείωσης” που οφείλονται σε ρήξη ή απόφραξη κάποιου από τους εκφορητικούς πόρους του υπογλωσσίου σιελογόνου αδένα. Αυτή η εξαγγειωμένη βλέννη προκαλεί κοκκιωματώδη αντίδραση που οδηγεί στο σχηματισμό της ψευδοκύστης, του βατραχίου.
Σε σπάνιες περιπτώσεις το βατράχιο μπορεί να είναι τόσο μεγάλο ώστε να επεκτείνεται στην υπογνάθια χώρα (“plunging ranula”) ανάμεσα από τις ίνες τους μυός (ενδεχομένως διαμέσου ενός συγγενούς ελλείμματος του μυός) που διαμορφώνει το έδαφος του στόματος (γναθουοειδής μυς). Ακόμη σπανιότερα, ένα μεγάλο τραχηλικό βατράχιο μπορεί να μη συνοδεύεται από ενδοστοματική διόγκωση.
Ο διεθνής όρος ranula προέρχεται από τη λατινική λέξη rana, που σημαίνει βάτραχος, καθώς η κυστική εξόγκωση μοιάζει με την κοιλιά ενός βατράχου. Ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που περιέγραψε το βατράχιο και πίστευε ότι αυτό είναι αποτέλεσμα μιας φλεγμονής.
Η εκτιμώμενη συχνότητα αυτής της πάθησης είναι περίπου 2 περιπτώσεις ανά 10000 άτομα με ελαφρά αυξημένη την επίπτωση στο γυναικείο φύλο. Ωστόσο, το βατράχιο είναι με διαφορά η πιο συχνή πάθηση που σχετίζεται με τον υπογλώσσιο σιελογόνο αδένα. Η κυστική αυτή διόγκωση σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει και στα νεογνά και μπορεί να είναι συγγενής, ιδιοπαθής ή επίκτητη. Μία συχνή αιτία του βατραχίου είναι η δημιουργία του ως επιπλοκή μετά από ενδοστοματική αφαίρεση λίθου (πέτρας) από τον πόρο του υπογναθίου σιελογόνου αδένα, λόγω τραυματισμού του παρεγχύματος ή κάποιου από τους πόρους του υπογλωσσίου αδένα.
Διάγνωση
Η διάγνωση του βατραχίου είναι έυκολη και τίθεται με την απλή επισκόπηση του εδάφους του στόματος. Η ακριβής έκταση του βατραχίου με σκοπό την διάκριση της στοματικής από την μικτή ή την πολύ πιο σπάνια μικτή μορφή προσδιορίζεται με τη βοήθεια του υπερήχου στο ιατρείο.
Συμπτώματα
Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του βατραχίου είναι μία ομαλή κυστική διόγκωση στο πρόσθιο τμήμα του εδάφους του στόματος κάτω από τη γλώσσα, συνήθως στη μία πλευρά. Είναι συχνά διαφανές στην εμφάνιση με προφανή τα υπερκείμενα μικρά αιμοφόρα αγγεία. Συνήθως, η κατάσταση είναι ασυμπτωματική. Σε εκτεταμένες περιπτώσεις, το βατράχιο μπορεί να μπορεί να μετατοπίσει τη γλώσσα προς τα πίσω και να επηρεάσει την ομιλία, τη μάσηση, την αναπνοή και την κατάποση.
Θεραπεία
Μία πληθώρα χειρουργικών τεχνικών έχουν προταθεί με σκοπό την επιτυχή αντιμετώπιση του βατραχίου. Κεντρική θέση σε αυτές κατέχει η αφαίρεση της οροφής του βατραχίου και η συρραφή των χειλέων των τοιχωμάτων του με τον βλεννογόνο του εδάφους του στόματος (“μαρσιποποίηση”).
H επέμβαση πραγματοποιείται εύκολα, γρήγορα και με τοπική αναισθησία σε ενήλικες. Λόγω του μη αμελητέου ποσοστού υποτροπών του βαραχίου με τη μέθοδο αυτή, η οριστική θεραπεία του βατραχίου συνίσταται στην αφαίρεση ολόκληρου του υπογλωσσίου σιελογόνου αδένα, η οποία επίσης πραγματοποιείται μέσα από το στόμα.
