Χωρίς αμφιβολία, ένα από τα πιο συναρπαστικά πεδία της Ογκολογίας Κεφαλής και Τραχήλου αναφέρεται στους κακοήθεις όγκους των σιελογόνων αδένων. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι αυξανόμενες γνώσεις στον τομέα της Μοριακής Βιολογίας και οι νέες μέθοδοι διαγνωστικής προσέγγισης των όγκων αυτών οδηγούν σε συνεχείς αλλαγές στην ταξινόμηση κι ονοματολογία των όγκων αυτών. Οι κακοήθεις όγκοι των σιελογόνων αδένων αποτελούν μια ιδιαίτερα ετερογενή ομάδα 21 διαφορετικών ιστολογικών τύπων με ποικίλη βιολογική συμπεριφορά και πρόγνωση. Ωστόσο, οι 6 συχνότεροι από αυτούς ευθύνονται για το 80% όλων των περιπτώσεων ενώ το 80% των περιπτώσεων έχει κακοήθη όγκο σχετικά χαμηλής επιθετικότητας. Συχνά στο αρχικό στάδιο η ορθή διάγνωση αυτών είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς παρουσιάζουν στην ψηλαφηση και την απεικόνιση χαρακτηριστικά παρόμοια με εκείνα των καλοήθων όγκων.
Συμπτώματα
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι καοήθεις όγκοι των σιελογόνων αδένων εμφανίζονται ως μία μάζα χωρίς άλλα συμπτώματα στον αδένα που πάσχει. Με την πάροδο του χρόνου και σε περιπτώσεις μορφών καρκίνου υψηλής επιθετικότητας οι κακοήθεις όγκοι των σιελογόνων αδένων εκδηλώνονται ως μία επώδυνη και καθηλωμένη διόγκωση στην περιοχή του αδένα που πάσχει. Στην περίπτωση της παρωτίδας και σε ποσοστό μέχρι και 25% ο ασθενής πάσχει από παράλυση των μυών της μιας πλευράς του προσώπου λόγω προσβολής του προσωπικού νεύρου από τον όγκο.
Διάγνωση
Η διάγνωση των κακοήθων όγκων των σιελογόνων αδένων στηρίζεται στη λεπτομερή λήψη ιστορικού και την κλινική εξέταση με ψηλάφηση. Η υπερηχογραφία θα προσφέρει επιπλέον πληροφορίες σχετικά με το μεγεθος και τη θέση του όγκου και τυχόν ύπαρξη λεμφαδενικων μεταστάσεων στον τράχηλο και θα βοηθήσει τον χειρουργό να προσαρμόσει την χειρουργική τεχνική στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικα της κάθε περίπτωσης. Όταν ο όγκος λόγω μεγέθους ή εντόπισης (παραφαρυγγική επέκταση) δεν είναι εξ ολοκλήρου ορατός στον υπέρηχο, ενδείκνυται η διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας. Η διαγνωστική προσέγγιση ολοκληρώνεται για λόγους σταδιοποίησης με τη διενέργεια αξονικής τομογραφίας θώρακα.
Θεραπεία
Η θεραπεία είναι καταρχήν χειρουργική και συνίσταται στην ολική αφαίρεση του αδένα που φέρει το όγκο και την αφαίρεση των λεµφαδένων του τραχήλου στην ίδια πλευρά. Στη συνέχεια, µετά τη λήψη των οριστικών πορισµάτων της βιοψίας και επικοινωνίας µε ακτινοθεραπευτή και ογκολόγο συζητείται η ένδειξη, ανάλογα µε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης, για συµπληρωµατική ακτινοβολία ή ακτινοχηµειοθεραπεία. Αξίζει να τονιστεί ότι η ακριβής διάγνωση του ιστολογικού υποτύπου και η γνώση της βιολογικής συμπεριφοράς της κάθε μίας από τις 21 διαφορετικές μορφές καρκίνου των σιελογόνων αδένων συνιστούν απαραίτητες προϋποθέσεις για μία συνολική θεραπεία “κομμένη και ραμμένη” στα χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης.
Μία σειρά δημοσιεύσεων του καθηγητή Ωτορινολαρυγγολογίας κ. Μαντσόπουλου και της ομάδας εργασίας του Πανεπιστημίου του Erlangen σε αγγλόφωνα επιστημονικά περιοδικά διεθνούς εμβέλειας κατέδειξε ότι η τοπική εκτομή του όγκου χωρίς αφαίρεση ολόκληρης της παρωτίδας και φυσικά χωρίς συμπληρωτική ακτινοβολία σε επιλεγμένες περιπτώσεις όγκων αρχικού σταδίου και χαμηλής ογκολογικής επιθετικότητας συνεπάγεται άριστα ογκολογικά και λειτουργικά αποτελέσματα.
Προσωπικές σχετικές δημοσιεύσεις του ιατρού
- Mantsopoulos K, Velegrakis S, Iro H. Unexpected Detection of Parotid Gland Malignancy during Primary Extracapsular Dissection. Otolaryngol Head Neck Surg. 2015 Jun;152(6):1042-7. doi: 10.1177/0194599815578104.
- Mantsopoulos K, Scherl C, Iro H. Investigation of arguments against properly indicated extracapsular dissection in the parotid gland. Head Neck. 2017 Mar;39(3):498-502. doi: 10.1002/hed.24629.
- Mantsopoulos K, Koch M, Iro H. Extracapsular dissection as sole therapy for small low-grade malignant tumors of the parotid gland. Laryngoscope. 2017 Aug;127(8):1804-1807. doi: 10.1002/lary.26482.
- Mantsopoulos K, Mueller S, Goncalves M, Koch M, Iro H. Completion surgery after extracapsular dissection of low-grade parotid gland malignant tumors. Head Neck. 2019 Sep;41(9):3383-3388. doi: 10.1002/hed.25863.
- Berner F, Koch M, Müller SK, Schapher M, Grundtner P, Iro H, Mantsopoulos K. Investigation of Sonographic Criteria for Reliable Identification of T1-T2 Low-Grade Malignant Tumors of the Parotid Gland. Ultrasound Med Biol. 2021 Mar;47(3):471-477. doi: 10.1016/j.ultrasmedbio.2020.11.010.
- Mantsopoulos K, Iro H. Extracapsular dissection versus conventional parotidectomy: comparing ‘apples with oranges’? Int J Oral Maxillofac Surg. 2022 Apr;51(4):576-577. doi: 10.1016/j.ijom.2021.08.005.
- Mantsopoulos K, Bessas Z, Sievert M, Müller SK, Koch M, Agaimy A, Iro H. Frozen Section of Parotid Gland Tumours: The Head and Neck Pathologist as a Key Member of the Surgical Team. J Clin Med. 2022 Feb 25;11(5):1249. doi: 10.3390/jcm11051249.
- Mantsopoulos K, Iro H. Surgery for parotid gland cancer-controversial and proven aspects. HNO. 2023 Apr;71(4):215-222. German. doi: 10.1007/s00106-022-01182-w.
- Thimsen V, Fauck V, Wiesmüller M, Agaimy A, Schapher M, Iro H, Koch M, Mantsopoulos K. Calcification in Salivary Gland Cancer Mimicking Sialolithiasis-A Diagnostic Pitfall on Imaging: Report of Two Cases and Brief Review of the Literature. J Clin Med. 2022 Jun 10;11(12):3329. doi: 10.3390/jcm11123329.
- Mantsopoulos K, Thimsen V, Sievert M, Balk M, Grundtner P, Gostian AO, Koch M, Iro H. Limited parotid surgery as sole form of treatment for carefully selected malignant tumours of the parotid gland: Still sufficient on the long-term? Am J Otolaryngol. 2023 Mar-Apr;44(2):103735. doi: 10.1016/j.amjoto.2022.103735.
- Kapsalas A, Thimsen V, Varga R, Agaimy A, Sievert M, Balk M, Rupp R, Koch M, Iro H, Mantsopoulos K. Investigation of locoregional metastatic behavior in low-grade malignant tumors of the parotid gland. Am J Otolaryngol. 2023 May-Jun;44(3):103824. doi: 10.1016/j.amjoto.2023.103824.
- Varga R, Iro AK, Thimsen V, Sievert M, Agaimy A, Balk M, Rupp R, Grundtner P, Koch M, Iro H, Mantsopoulos K. Locoregional metastatic behavior in a complex mosaic of primary malignant tumors of the parotid gland. Am J Otolaryngol. 2023 Jul 5;44(6):103973. doi: 10.1016/j.amjoto.2023.103973.
