Όγκος παραφαρυγγικού διαστήματος – Μία χειρουργική πρόκληση στην Ωτορινολαρυγγολογία

kyklos
kyklos

Όγκος παραφαρυγγικού διαστήματος

Ως παραφαρυγγικός χώρος ορίζεται ο χώρος που βρίσκεται μεταξύ της έσω επιφάνειας της κάτω γνάθου, της βάσης του κρανίου και της εξωτερικής επιφάνειας του φάρυγγα. Χωρίς αμφιβολία, οι όγκοι της περιοχής αυτής είναι ιδιαίτερα σπάνιοι με μία συχνότητα που αναλογεί σε λιγότερο από 1% του συνόλου των όγκων της περιοχής κεφαλής και τραχήλου. Ο χώρος αυτός είναι τριγωνικού σχήματος και σχισμοειδούς μορφής, περιέχει μία πληθώρα κρίσιμων ανατομικών δομών (νεύρα που ελέγχουν την κατάποση, την ομιλία, την φώνηση, την καρδιακή και αναπνευστική λειτουργεία όπως επίσης και τα βασικά αγγεία που αρδεύουν τον εγκέφαλο) και η χειρουργική προσπέλασή του είναι ιδιαίτερα απαιτητική. Τα καλά νέα: H συντριπτική πλειοψηφία των όγκων του παραφαρυγγικού διαστήματος είναι καλοήθεις! Επομένως, αποκτά ιδιαίτερη σημασία η επιλογή εκείνης της χειρουργικής τεχνικής, που θα επιτρέψει την συνολική αφαίρεση του όγκου και θα εξασφαλίσει μία ομαλή μετεγχειρητική πορεία και μία άριστη μετεγχειρητική ποιότητα ζωής των ασθενών.

Περιστατικό

Ασθενής 29 ετών προσήλθε στο ιατρείο με προοδευτική δυσκαταποσία και αλλαγή της χροιάς της φωνής από 6μήνου. Κατά την κλινική εξέταση εντοπίστηκε μία παρεκτόπιση του αριστερού πλαγίου τοιχώματος του στοματοφάρυγγα προς τη μέση γραμμή. Η μαγνητική τομογραφία κατέδειξε την ύπαρξη ενός ευμεγέθους παραφαρυγγικού όγκου με παρεκτόπιση των μεγάλων αγγείων και των μυών της περιοχής και κατάληψη του μεγαλύτερου μέρους του παραφαρυγγικού διαστήματος (Εικόνα).

Ανάλυση περιστατικού

Σε περιπτώσεις ευμεγέθων όγκων του παραφαρυγγικού χώρου, κατά την επισκόπηση του στοματοφάρυγγα παρατηρείται μία παρεκτόπιση της αμυγδαλής και του πλαγίου τοιχώματος του φάρυγγα προς τη μέση γραμμή. Την οριστική διάγνωση θέτει ωστόσο ο απεικονιστικός έλεγχος με τη μορφή της μαγνητικής τομογραφίας, που θα καταδείξει τη φύση/προέλευση του όγκου (σιελογόνος, νευρογενής ή αγγειακή προέλευση), την θέση του όγκου (μπροστά ή πίσω από την στυλοειδή απόφυση) με έμμεση πληροφορία για την φύση του όγκου, την απόσταση του από τη βάση του κρανίου και τη συσχέτιση του με τον εν τω βάθει λοβό της παρωτίδας.

Η θεραπεία των όγκων του παραφαρυγγικού διαστήματος είναι αποκλειστικά χειρουργική. Ο λόγος: Η διενέργεια βιοψίας στην περιοχή υπόκειται σε υψηλό βαθμό δυσκολίας και μεγάλο ποσοστό λαθών, με αποτέλεσμα η οριστική διάγνωση να τίθεται μόνο μετά την ολική αφαίρεση του όγκου. Λόγω των προαναφερθέντων χαρακτηριστικών του παραφαρυγγικού διαστήματος, η χειρουργική προσπέλαση της περιοχής αυτής απαιτεί καταρχήν βαθιά γνώση της ανατομίας του παραφαρυγγικού χώρου, της βιολογικής συμπεριφοράς και μακρόχρονη εμπειρία σε μεγάλο αριθμό περιστατικών. Μία πληθώρα χειρουργικών προσπελάσεων (π.χ. διά της παρωτίδας, διαστοματικά, μέσω διατομής της γνάθου στη μέση ή με τη βοήθεια λιγότερο επεμβατικής εξωκάψιας εκτομής από τον τράχηλο) είναι διαθέσιμη για την αφαίρεση των όγκων αυτών. Η επιλογή της χειρουργικής τεχνικής εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης, όπως αυτά φαίνονται στη προεγχειρητική μαγνητική τομογραφία. Δεδομένου ότι η πλειοψηφία των εξεργασιών της περιοχής αφορά σε καλοήθεις όγκους, είναι επιτακτική ανάγκη η αφαίρεση του όγκου με ταυτόχρονη προστασία όλων των ευαίσθητων ανατομικών δομών που προαναφέρθηκαν και η επίτευξη ενός άριστου αισθητικού αποτελέσματος (μικρή ουλή κατά μήκος των φυσιολογικών ρυτίδων του δέρματος).

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μαντσόπουλος, M.D., M.Sc, PhD Καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας, Χειρουργικής κεφαλής και τραχήλου

Κωνσταντίνος Μαντσόπουλος