Άρθρο του Κωνσταντίνου Μαντσόπουλου M.D., M.Sc, PhD σχετικά με τη σύγχρονη θεραπευτική φιλοσοφία στη λιθίαση των σιελογόνων αδένων
Οι αδένες που παράγουν το σάλιο στον οργανισμό ονομάζονται σιελογόνοι αδένες και διακρίνονται σε μείζονες (παρωτίδα, υπογνάθιος, υπογλώσσιος αδένας) κι ελάσσονες, που βρίσκονται διασπαρμένοι σε ολόκληρη την ανώτερη αεροφόρα και πεπτική οδό.
Κάθε χρόνο στην Ελλάδα περίπου 500 ασθενείς προσέρχονται στον γιατρό παραπονούμενοι για επαναλαμβανόμενα επεισόδια επώδυνης διόγκωσης (πρήξιμο με πόνο) μπροστά από το αυτί ή κάτω από την κάτω γνάθο μετά από τη λήψη τροφής. Η υποψία της διάγνωσης τίθεται εύκολα από τον έμπειρο Ωτορινολαρυγγολόγο με την ψηλάφηση του αδένα που πάσχει κι επιβεβαιώνεται με τη διενέργεια υπερήχου. Η υοπερηχογραφία, ειδικά όταν αυτή διενεργείται από τον έμπειρο στην εξέταση αυτή χειρουργό Ωτορινολαρυγγολόγο που θα αναλάβει και τη θεραπεία του ασθενούς, αποκαλύπτει με τον πιο παραστατικό τρόπο την αίτια (πέτρα=“λίθος“), την ακριβή θέση και το μέγεθος της (Εικ. 1).
Εικ. 1: Υπερηχογραφικές εικόνες σιελολιθίασης υπογνάθιου αδένα με εντόπιση στην πύλη και στο παρέγχυμα του αδένα (Υλικό αρχείου Κωνσταντίνου Μαντσόπουλου)
Η πάθηση αυτή έχει „όνοματεπώνυμο“ („σιελολιθίαση“ = πέτρα στον σιελογόνο αδένα, Εικ. 2) και τιτλοδοτεί ένα από τα πιο δραστήρια πεδία εξέλιξης στο συναρπαστικό πεδίο της Ωτορινολαρυγγολογίας!
Εικ. 2: Λίθοι υπογναθίου αδένα (Φωτογραφιες αρχείου Κωνσταντίνου Μαντσόπουλου)
Επιχειρώντας μία ιστορική αναδρομή, θα δούμε ότι μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η θεραπεία της σιελολιθίασης ισουδυναμούσε με την χειρουργική αφαίρεση του αδένα με γενική αναισθησία. Ως γνωστόν, η αφαίρεση του υπογναθίου αδένα θέτει σε μεγάλο κίνδυνο κρίσιμες ανατομικές δομές, όπως τον κλάδο του προσωπικού νεύρου που κινεί τη γωνία του στόματος και το νεύρο που κινεί την γλώσσα, ενώ η αφαίρεση ολόκληρης της παρωτίδας διακινδυνεύει όλους του κλάδους του προσωπικού νεύρου που κινούν τους μύες του προσώπου.
Τα „καλά νέα“; Η θεραπεία για τη σιελολιθίαση έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές από τη δεκαετία του 1990. Μετά την ανάπτυξη νέων ελάχιστα επεμβατικών μεθόδων θεραπείας, βασισμένων στη χρήση ημιεύκαμπτων ενδοσκοπίων με πάχος 0.8-1.6 χιλιοστά (Εικ. 3), το ποσοστό των ασθενών που χρειάζονται αφαίρεση του σιελογόνου αδένα μειώθηκε σε λιγότερο από 5%.
Εικ. 3: Ημιεύκαμπτο ενδοσκόπιο σιελογόνων αδένων („σιαλενδοσκόπιο“) με το χαρακτηριστικό ρύγχος που φέρει κανάλι για εισαγωγή εργαλείων, κανάλι πλύσεων κι αγωγό φωτισμού.
Με τη βοήθεια ειδικών εργαλείων που εισάγονται μέσα από το ενδοσκόπιο στον εκφορητικό πόρο του πάσχοντα σιελογόνου αδένα, είναι δυνατός ο ενδοσκοπικός έλεγχος και η αφαίρεση λίθων (Εικ. 4) ή η διάνοιξη στενώσεων με την ελάχιστη δυνατή επιβάρυνση του ασθενούς.
Εικ. 4: Ενδοσκοπική εικόνα σιελολιθίασης στον πόρο και στην πύλη του υπογναθίου αδένα (Φωτογραφιες αρχείου Κωνσταντίνου Μαντσόπουλου)
Η βελτίωση των μεθόδων διαστοματικής χειρουργικής του πόρου του σιελογόνου αδένα που πάσχει, η εξωσωματική λιθοτριψία με κρουστικά κύματα (ESWL), και φυσικά η διαγνωστική και επεμβατική σιαλενδοσκόπηση αποτελούν βασικούς πυλώνες της νέας θεραπευτικής φιλοσοφίας. Ο συνδυασμός των διαφορετικών τρόπων θεραπείας αυξάνει περαιτέρω την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, όπως έχει γίνει ιδιαίτερα εμφανές με τη συνδυασμένη ενδοσκοπική-διαδερμική προσέγγιση σε μεγάλους λίθους της παρωτίδας. Επίσης την τελευταία δεκαετία έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος με την ενδοσκοπική πλέον λιθοτριψία κρουστικών κυμάτων (ISWL) με ακτίνες Laser ή CO2.
O καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας κ. Κωνσταντίνος Μαντσόπουλος εργάστηκε από θέσεις υψηλής κλινικής κι ακαδημαϊκής ευθύνης στο μεγαλύτερο κέντρο σιελογόνων αδένων παγκοσμίως, την Ωτορινολαρυγγολογική Κλινική του Πανεπιστημίου του Πανεπιστημίου Friedrich-Alexander του Erlangen στη Γερμανία. Μία συμπυκνωμένη εμπειρία 15 ετών κι άνω των 1000 σχετικών περιστατικών με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους, που αντικατοπτρίζεται σε άνω των 70 σχετικές δημοσιεύσεις στη διεθνή βιβλιογραφία, του δίνει την ευκαιρία να εξατομικεύει την θεραπεία με άριστα αποτελέσματα για τους ασθενείς του με παθήσεις των σιελογόνων αδένων χωρίς επιβάρυνση της μεταθεραπευτικής ποιότητας ζωής.
